سیری در مباحث قرآنی - بخش ششم

بسم الله الرّحمن الرّحیم

با سلام خدمت شما دوستان عزیز

این را زیاد شنیدیم که سوره مبارکه الرّحمن « عروس قرآن » است و در روایتی از امام کاظم علیه السلام نیز می خوانیم : لكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَرُوسٌ وَ عَرُوسُ الْقُرْآنِ سُورَةُ الرَّحْمَنِ جَلَّ ذِكْرُهُ (كنز الدقائق، ج12، ص558 )

در فرهنگ ما ایرانی ها، کلمه « عروس » برای دخترانی به کار می رود که به خانه بخت می روند اما در میان عربها، هم به دختر و هم به پسری که ازدواج می کنند « عروس » گفته می شود .

اما عروس یعنی چه ؟؟

در فرهنگ عرب، برای فردی که در میان جمعیتی، ممتاز و خاص است، از عناوینی چون « امیر » ، « یعسوب » و « عروس » استفاده می شود

مثلا در کندوی زنبورعسل، در میان هزار زنبور متحد الشکل، به زنبور فرمانروا که از جهت شکل ظاهری با بقیه فرق دارد « امیرالنحل » یا « یعسوب النحل » می گویند . در مجلسی که به خاطر ازدواج دو نفر برپا شده، به زوج و زوجه ، « عروس » گفته می شود چون آن دو نفر، هم از نظر لباس و هم از لحاظ جایگاه نشستن و غیره، ممتاز هستند .

جالبست بدانید که در مجالس عروسی مرسوم است که پول و یا هدیه ای به داماد یا عروس می دهند که نامش را « شاباش » می گویند . این کلمه در اصل « شادباش » و آن هم در اصل « شاه باش » بوده ( یعنی همان امیر باش و عروس باش ) .. ضرب المثلی در میان عرب وجود دارد که می گوید : کاد العروس ان یکون امیرا که ناظر به همین مطلب است

در طول تاریخ در میان عرب ( به مانند بقیه مردم دنیا ) رسم بر این بود که هم داماد و هم عروس، هر دو لباس سفید می پوشیدند تا اینکه مامون الرشید ( لعنه الله ) با دختر وزیر خودش یعنی دختر حسن ابن سهل پیوند ازدواج برقرار کرد . در مجلس جشن ازدواجش، گفت : « من به مانند زنان لباس سفید نمی پوشم ، بروید و برای من لباس و جامه ی سیاه بیاورید تا به وسیله آن از دیگر مردان متمایز شوم!! » و این بابی شد در میان عباسیان که داماد باید لباس سیاه بپوشد !

  مخلص کلام اینکه : عروس به معنای « فرد متمایز از بقیه » می باشد

سوال : چرا به سوره الرحمن « عروس قرآن » گفتند ؟ این سوره چه خصوصیاتی دارد که از بقیه سوره های قرآن متمایز می شود ؟؟

جواب : سه خصوصیت را می توان بر شمرد ...

خصوصیت اول : در میان 114 سوره قرآن، تنها سوره ای است که با یکی از اسماء و صفات خداوند شروع می شود آنهم با صفت رحمانیت خداوند که جایگاه ویژه ای در میان صفات خداوندی دارد

خصوصیت دوّم : این سوره دارای وزن و ضرب آهنگ و ترجیع بند خاصی است به طوری که به تعبیر اهالی موسیقی نوت این سوره با نوت سوره های قبل و بعدش کاملا متفاوت است خصوصا با تکرار بیش از سی مرتبه ای آیه شریفه  فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ ...

خصوصیت سوّم : در مجالس ختم، مرسوم است که قاری قرآن قرائتش را با قرائت سوره الرحمن به پایان می برد و این ضرب المثلی شد در بین مردم که هر وقت می بینند یک نفر در حال مرگ است، می گویند : بوی الرحمانش بلند شده !!

خلاصه اینکه ؛ شروع شدن این سوره با یکی از اسماء و صفات الهی، ترجیع بند خاص این سوره و همینطور رسم دیرینه مردم در قرائت این سوره در مراسم ختم باعث شده تا این سوره از بقیه سوره ها کاملا متمایز شده و به حقیقت معنا عروس قرآن به حساب بیاید .

عروس حضرت قرآن نقاب آنگه براندازد

که دارالملک ایمان را مجرد بیند از غوغا

عجب نَبوَد گر از قرآن نصیبت نیست جز نقشی

 که از خورشید جز گرمی نیابد چشم نابینا

نکته : قرائت سوره الرحمن ( عروس قرآن ) برای فردی که تازه از دنیا رفته، از باب سفارش در روایات نیست ( چرا که در هیچ روایتی سفارش نشده که برای فرد متوفی سوره الرحمن بخوانید ) بلکه به خاطر روایتی است که می گوید : زمانی که فرد مومن به خاک سپرده می شود ، بعد از اینکه به سوالات نکیر و منکر جواب داد، به او می گویند : « نُم کنومِ العَروس ... بخواب به مانند خوابیدن عروس » اصول کافی ج 3 ص 238

منبع مطالب : کتاب « عروس حضرت قرآن » نوشته هادی کردان

و در آخر ...

نکته خاصی نیست الا اینکه سفارش کنم امسال در چهلمین سال برپایی انقلاب اسلامی که از حساسیت خاصی هم برخوردار هست، حتما در راهپیمایی 22 بهمن شرکت کنید .

البته رفقای مشهدی من که حتما شرکت می کنند چون اعلان عمومی کردم هر کسی که در راهپیمایی امسال شرکت کنه ، همون روز ناهار توی یکی از رستوران های خوب دعوت من هست ( فلسفه این ناهار هم اینه که همه ساله توفیقی بود تا در 22 دی ماه که سالگرد یکی از عزیزان من هست، اطعامی بدهم اما امسال تصمیم گرفتم روز 22 بهمن این کار رو بکنم و ثوابش رو به روح اون عزیز نثار کنم ... اینطوری، هم مشوّقی هست برای دوستان مشهدی ام که حال راهپیمایی رو ندارند و هم عمل هر ساله من دارای ثواب مضاعف می شود، چرا که عقیده دارم هر امری - از جمله شرکت در راهپیمایی 22 بهمن - که باعث تقویت این انقلاب و باعث نا امیدی لیبرالهای غرب زده بشه، دارای ثواب هست )

یه شوخی هم بکنم ؛ از دوستان مشهدی خواهشمندم لشگر کشی نکنند ! کاری نکنند به جای ثواب کردن کباب بشم !!

عاقبت به خیر بشید

یا مرتضی علی