سیری در مباحث قرآنی - بخش سوّم

بسم الله الرّحمن الرّحیم

با سلام محضر شما دوستان عزیز

سوال : آیا تا به حال به این فکر کردید که فرق بین « دین » و « شریعت » چی هست ؟ یا به این فکر کردید که کلمه « ملّة » که قرآن دستور به تبعیت از ملّة ابراهیم داده و در ترجمه ها تعبیر به دین و آئیین شده، معنای دقیقش چی هست ؟ از طرفی گاهی واژه « نحله » رو به معنای دین می بینیم ؟ آیا واقعا همه این واژه ها به معنای دین هستند ؟!

جواب : در ابتداء با واژه های « دین » ، « ملّة » و « شریعت » آشنا می شویم

عرض می کنیم : به مجموعه دستوراتی که منشاء الهی و وحیانی داشته باشد « دین » گفته می شود .

دین دو بخش دارد ، یک بخش اصول اعتقادی است و بخش دیگر احکام فقهی . به اصول اعتقادی ادیان الهی  « مِلّة » می گویند و به بخش احکام فقهی ادیان الهی « شریعت » می گویند .

اصول اعتقادی یا همان ملّة در تمام ادیان الهی ثابت است، به همین خاطر خداوند متعال در آیه 123 سوره مبارکه نحل خطاب به پیامبر اکرم فرمود : .. أَوْحَیْنا إِلَیْکَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْراهِیمَ .. یعنی ای پیامبر به تو وحى كرديم كه از ملّة ابراهيم پيروى كن ( در اینجا ملّة ابراهیم یعنی اصول اعتقادی آئین ابراهیم )

اما احکام فقهی یا به عبارتی شریعتِ هر دینی با دین دیگر فرق می کند. بسیاری از احکام در ادیان ِ قبل از اسلام مجاز بود اما در دین مبین اسلام حرام شمرده شده مانند ازدواج همزمانِ یک مرد با دو خواهر که در ادیان قبلی مجاز بود ( و حتی حضرت یعقوب علیه السلام با دو خواهر ازدواج کرد ) اما در دین مبین اسلام این عمل حرام شمرده شده همچنانکه در آیه 23 سوره مبارکه نساء فرمود : حُرّمت عَلَیکُم .. أَنْ تَجْمَعُوا بَيْنَ اْلأُخْتَيْنِ إِلاّ ما قَدْ سَلَفَ یعنی حرام است بر شما جمع کردن بین دو خواهر ( ازدواج همزمان با دو خواهر ) مگر آنچه که در گذشته واقع شده است .

آشنایی با واژه « نحله »

همچنانکه عرض کردیم ؛ به اصول اعتقادی ادیان الهی « ملّة » می گویند . حال عرض می کنیم : به اصول اعتقادی مکاتب غیر الهی « نِحله » می گویند .

در طول تاریخ اسلام، علمای بسیاری مانند علامه شهرستانی در قرن پنجم و آیت الله جعفر سبحانی در قرن حاضر، کتابی نوشتند با عنوان « المِلَلُ و النِّحَل » که بخش مِلل ( جمع ملّة ) مربوط است به آشنایی با اصول ادیان الهی مانند اصول اعتقادات یهودیت، مسیحیت و اسلام ، و بخش نِحَل ( جمع نِحله ) مربوط است به آشنایی با اصول تفکرات بشری مانند بودیسم و ایسم های دیگر .

آشنایی با واژه « حنیف »  

 این واژه را معمولا در کنار نام حضرت ابراهیم علیه السلام می بینیم مثلا خداوند فرمود مَا كَانَ إِبْرَاهِيمُ يَهُودِيًّا وَلَا نَصْرَانِيًّا وَلَٰكِن كَانَ حَنِيفًا مُّسْلِمًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ( آل عمران / 67 ) ... اینکه قرآن اینقدر تاکید دارد که حضرت ابراهیم حنیف بود یعنی چه ؟؟

کلمه حنیف در لغت از ریشه حَ نَ فَ به معنی میل پیدا کردن به یک سمت هست . به همین خاطر به فردی که پای او به سمت بیرون یا داخل انحراف دارد « أحنف » می گویند مانند أحنف ابن قیس ( یکی از بزرگان بنی تمیم که پایش انحراف داشت ) .

اما در اصطلاح حنیف به کسی می گویند که از سمت ظلمت به سوی نور میل دارد ( همچنانکه جنیف - با جیم - به کسی می گویند که به رفتن از سمت نور به سمت ظلمت میل دارد ) 

بنابر این، حنیف به کسی می گویند که همیشه حق گرا هست و تمایل دارد از ظلمت به سوی نور برود . خداوند متعال در آیه 5 سوره مبارکه بیّنه برای اینکه اهل کتاب و مشرکین را سرزنش کند که چرا به طرف حق ( دین اسلام ) تمایلی ندارند، می فرماید : وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ  یعنی در قرآن به اهل کتاب دستوری داده نشده الا اینکه خدا را عبادت کنند و دین خدا را خالص کنند و به سوی حق تمایل پیدا کنند . 

خلاصه مطالب : به مجموعه دستورات الهی و وحیانی « دین » می گویند . به اصول اعتقادی ادیان الهی که در تمام ادیان ثابت است « ملّة » می گویند . به احکام فقهی هر دینی « شریعت » می گویند . به اصول اعتقادی مکاتب غیر الهی « نِحله » می گویند . به تمایل به حقّ گرایی « حنیف » می گویند . 

منبع : ذیل تفسیر آیه 5 سوره مبارکه بینّه / آیه 67 سوره مبارکه آل عمران / آیه 48 سوره مبارکه مائده / آیه 78 سوره مبارکه حجّ / آیه 23 سوره مبارکه نساء / آیه 123 سوره مبارکه نحل

و در وسط ! ...

در ذیل عکس طرح های کتاب جدید رو مشاهده می فرمایید که در سروش، تلگرام و اینستا دو طرح اوّل رو به رأی گذاشتم که طرح ماه با 52% آراء در مقابل 48% ، رأی بیشتری آورد ... اما بنده طرح سوّمی رو پیشنهاد دادم و مهندس قاسمی زحمتش رو کشید که به احتمال زیاد همون طرح سوّم به چاپ برسه! ... حکایت این رأی گیری از دوستان و در نهایت إعمال نظر خودم حکایت اون مشهدی هست که یکی بهش گفت: بیا منطقی با هم صحبت کنیم، مشهدیه گفت : باشه ولی هر چی مُ گفتُم !! ... دوستان با استدلال و منطق به یکی از دو تصویر اول رای دادند اونوقت من میخوام طرحی غیر از این دو را به چاپ برسانم ! ... جدای از شوخی، به احترام دوستان سعی می کنم هر سه تا طرح رو چاپ کنم

و در آخر ...

در جواب دوستانی که به صورت جِدّ یا هزل انتقاد کرده بودند که « چرا بعد از اونهمه بد گفتن از تلگرام ، به تلگرام برگشتید »

عرض می کنم : تلگرام رو مجبور شدم دوباره باز کنم چون گوشی جدید که گرفتم، گوشی قدیمی رو دادم به آقا علیرضا . از اونجایی که خاطره تلخی از افتادن شماره های مخاطبین به دست غیر داشتم ، بهش گفتم تمام شماره ها رو باید پاک کنی . ایشون هم گوشی رو برد پیش آقای نظریان و کلا گوشی رو فرمت کرد و من یادم رفته بود از اینکه شماره های مخاطبین فقط روی گوشی ضبط شده نه روی سیم کارت و بدین ترتیب ارتباطم با تمام مخاطبینم قطع شد . دو سه نفر از مخاطبین که سر ماجرای کتاب با من ارتباط داشتند و من به اونها نیاز داشتم ، مجبور شدم تلگرام رو باز کنم تا بلکه پیام بدهند و بتونم دوباره مرتبط بشم باهاشون ... البته اصل فعالیت های بنده همچنان در سروش هست و تأمین مطالب یکی از کانالهای سیستمی رو بر عهده دارم که بیش از هزار نفر از مطالبی که می نویسم استفاده می کنند ( کانالهای سیستمی کانالهای اداری و مجموعه های خاص رو میگن )

و در خیلی آخر !!

چند تا عکس از آقا علیرضای ما که 17 مهر ماه تولّدش بوده ...

اومده میگه شما برای تولّد خودتون عکس گذاشتید، برای تولّد من هم توی وبلاگ عکس بذارید ( میگما ؛ بچه هم بچه های قدیم ، مگه جرأت داشتند چیزی از باباشون بخوان ؟ ... این آقا علیرضا اومد دید وبلاگ دارم گفت من وبلاگ میخوام ، رفت وبلاگ زد و ما رو مجبور کرد لینک وبلاگش رو توی وبلاگمون بذاریم ... دید توی اینستا صفحه دارم ، اومد اجازه گرفت که من هم اینستا میخوام ، ما هم تحت شرایطی خاص بهش اجازه دادیم ... به طور کلی؛ هم از لحاظ خُلق و خوی و هم از لحاظ قیافه با بقیه بچه ها فرق میکنه . فکر کنم موقع تولدش توی بیمارستان اشتباهی دادنش به ما  )

ببخشید که پر حرفی کردم ... بهشت نصیبتان 

فعلا یا مرتضی علی

نوشته شده در تاریخ 23 مهر 1396